A MIÑA COLABORACIÓN Á MOSTRA DO PERGAMIÑO VINDEL (Museo do Mar)

Augatinta do Cristo
Salvador (Vigo)

Dende o mes de outubro, Galiza pode gozar da presenza do marabilloso pergameo no que se reproduce a música e letra de sete cantigas de Martín Códax. Todas elas escritas evidentemente en Galego, é un regalo para os sentidos poder contemplar este importantísmo testemuño da lírica profana medieval alí ao pé daquela ría á que o trobador cantou xa hai oitocentos anos. O Museo do Mar, presidido por Vicente Caramés Moreira, acolle esta alfaia para os sentidos, pois non só ten a súa imporancia dende os eidos da literatura, senón tamén da arte, da historia e da música; e tamén sublíñase non unicamente dende o contexto galego-português ou Ibérico senón incluso dende o ámbito universal...

Temos perante nós os sons de oitos séculos escritos nunha fermosa vitela, as grafías de hai case un milinio trazadas coa pluma de -cando menos- tres amanuenses, o salitre do noso mar apegado á febra do coiro, a esencia da nosa existencia no mundo... e a importancia dun idioma universal nado entre ambas marxes do río, chamado Miño. E velaí ese tempo, de area de mar, no que Galiza se erguera coma reino dentro dun orbe irisado, no que hoxe só asemella que predomina o gris cinsa... Así e todo, recuperamos, para a nosa retina o celeste dun texto universal.

A encarga

Pergamiño Vindel (foto: UdeVigo)

Ao longo do verán, con bastante apuro e con poucas pausas, fun elaborando unha serie de imaxes propostas polos organizadores desta magnífica exposición (concretamente, dende o Museo do Mar e a propia Universidade de Vigo). Porén, interesáballes sobremaneira que reproducise a silueta e os detalles dunha peza marmórea que non foran quen de conseguir para a citada mostra: O Cristo Salvador de Santiago de Vigo. 

O Cristo Salvador de Santiago de Vigo

A obra exposta ao carón do Pergamiño Vindel –concretamente á súa esquerda– é unha augatinta, de 35 X 105 cm nas súas dimensións, que tiven o gusto de elaborar en lámina de algodón de 640 gramos. Na técnica do debuxo arqueolóxico, intentamos representar con minuciosidade e proporción o Cristo Salvador que, procedente do parteluz da igrexa de Santiago de Vigo, hogano se conserva Museo Arqueológico Nacional (Madrid). 

A peza orixinal, esculpida en mármore, é riquísima na decoración dos mantos do Cristo, o cal estruga cos seus pés posibelmente un león e un dragón (símbolos do mal). Este é un testemuño iconográfico magnífico da escultura do século XII e comezos do seguinte que procedente, sen dúbida, da Escola do Mestre Mateo, xa que conserva evidentes similitudes con varias figuras do Pórtico da Gloria da Catedral de Santiago de Compostela. Na augatinta intentamos distinguir con meridiana nitidez a inscrición da aureola, na que se indica, “Ego sum alfa et omega”; e aqueloutra que se le no libro aberto que terma o Cristo coa axuda da man esquerda e o peito, “Deus Eternus Omnipotens et Clemens Omniaque Gubernans”.

Músicos

Mais esta non é a única peza que elaboramos para esta exposición, pois outras cinco, realizadas coa mesma técnica da augatinta, aparecen no catálogo que se edita ex profeso para esta ocasión. 

No apartado que o musicólogo Carlos Villanueva destina para ‘O Pergamiño Vindel e a súa música’ aparecen, entre outras imaxes, tres esculturas que buscamos reproducir con detalle: 

un gaiteiro esculpido nunha das nervaduras do templo conventual de San Francisco de Betanzos; un músico que toca a viola e que se conserva entre as arquivoltas do marabilloso mosteiro de San Lourenzo de Carboeiro (Silleda); e outro músico que sostén un instrumento, semellante ao anterior, e que ten o seu orixinal en pedra na igrexa estradense de Santiago de Tabeirós.

Serea e Centauro

David Chao Castro –profesor de Historia da Arte da USC– encárgase da “Exempla” e poética na iconografía profana medieval galega (séculos XII-XIII), estudo no que Picallo entrega outras dúas augatintas. 

Desta volta, as pezas que reproducimos –e cuxas orixinais foran executadas en mármore vetado no século XII– proceden da fachada norte da Catedral de Compostela, aínda que con posterioridade se embutiron de xeito anárquico na actual fachada das Praterías. 

Nos debuxos obsérvase un Saxitario ou Centauro que lanza frechas a unha serea. Esta –coa súa man esquerda– terma dun peixe e –coa dereita– un olifante. Esa muller ictioforme, tan característica na iconografía galega, ve traspasado o seu corpo por unha das setas que guinda esoutro ser fantástico.