A COSMOGRAPHIA DE SEBASTIAN MÜNSTER E GALIZA

Poderíamos comezar polo seu autor, mais neste caso coñecerémolo grazas ás súas obras. Moitos foron os traballos que elabora e publica, abarcando diversas disciplinas como a Gnomónica, a astronomía e a cartografía. Segundo se sabe, é o primeiro autor alemán que na lingua que lle é de seu escribe sobre a cultura hebraica e o hebreo. Non sendo menos de dúas ducias os seus títulos, os que máis nos interesan para este capítulo teñen que ver coa cosmografía. Velaquí as que coñecemos: Die Planetentafeln, Organa planetarum (1536), Cosmographia universalis (1544), e De radio astronomico et geometrico liber (1558).

SEBASTIAN MÜNSTER: LIÑAS BIOGRÁFICAS

Sebastian Münster

Editio princeps (1544)

Comprobamos, logo así, que este é un autor xermánico da primeira metade do século XVI, que vive en tempos do Emperador Carlos V e desenvolve un importante labor intelectual en distintos eidos. Fillo dun granxeiro e de nome Sebastian Münster, nace por 1488 (na cidade alemá de Ingelheim am Rhein), recibe a orde sacerdotal (en 1512) e será reitor da universidade de Basilea (fundada en 1459 polo Papa Pío II). Alén diso, debemos destacar un feito: os seus estudos, dos que se fixo eco a sociedade renacentista, provocaron que hoxe sexa considerado un dos maiores cosmógrafos de todos os tempos.

Falece na cidade suíza de Basilea en 1552, deixando unha importantísima produción cultural.

 A COSMOGRAPHIA

Hispania na Cosmographia
de Sebastian Münster

A obra da facer fincapé é aquela titula Cosmographia, que ve a luz no ano 1544 e que tivo unha repercusión enorme por toda Europa. Segundo parece, trátase da primeira descrición do mundo escrita en lingua alemá da que teñen saído dos tórculos non menos de dúas ducias de edicións nun mesmo século. Por se isto fose pouco, verteuse a varios idiomas: latín (1550), francés (1552), checo (1554), italiano (1558) e inglés (1561), tal e como nos trae Nandini Das na obra colectiva titulada The Oxford Handbook of English Prose 1500-1640.

Numerosísimos son os territorios que trata esta obra. E así divulga moitos feitos históricos, accidentes xeográficos, asuntos de interese e aspectos lingüísticos das Illas Británicas, de Hispania (con todos os seus reinos), Bélxica e Países Baixos, Italia... Isto no que concirne ao libro II, os restantes até o sexto (con este incluído) abordarán introduciranse noutros territorios de Europa, Asia, América e África.

Edición francesa de 1575

No que respecta a “Hispania”, abundantes son os lugares, cidades e territorios que cita; aínda que se ha centrar nos oito reinos principais: Aragón, Granada, Portugal, Castela, León, Toledo, Galiza e Navarra. Estes, ademais, aparecen representados cos seus brasóns reais.

OS GRAVADOS

Rinoceronte de David Kandel,
nunha edición de 1598

A obra destaca polos seus impresionantes gravados, concretamente xilografías, que foron elaborados con grande mestría por varios dos mellores artistas dese tempo. Os motivos representados non son unicamente decorativos (como letras capitulares, recreacións florais, vexetais e animais), senón que tamén recrea o aspecto de importantes cidades de Europa, a cartografía de países, continentes e do globo terráqueo, personaxes históricos e incluso brasóns de armas. Nun principio os gravados puideron ser non moi “complicados” na súa elaboración, mais moitos deles –aínda que conservando o mesmo espírito artístico- foron mellorando ao longo das décadas. Tanto é así que algúns escudos de armas só estaban boquexados con coidados trazos rectos e curvos, para logo seren sombreados en edicións vindeiras e, incluso, logo de finalizar o S. XVI, seren coloreados manualmente.

Rinoceronte de David Kandel,
nunha edición coloreada

Fermosísimos son moitos dos animais “exóticos” alí estampados, coma o rinoceronte (que subliña a súa fermosura nas edicións do S. XVII). Pero observamos que algúns motivos, como este que acabamos de citar, son interpretacións de certos autores deixados levar polo ronsel que deixaron os seus predecesores. O xilografía do rinoceronte que realiza David Kandel é moi semellante a aqueloutra que fixera Durero.

OS GRAVADORES

Detalle de Galiza, no mapa
de Hispania

E xa que comezamos a tratar os gravadores, cómpre citar, ademais de David Kandel (1520-1592), especializado na temática naturalista, aos suízos Hans Rudolf Manuel Deutsch (1525–1571) e Urs Graf (ca. 1485-1528) e o alemán Hans Holbein “O Mozo” (ca. 1497–1543). 

Edición de 1546

Descoñecemos, de momento, quen puido ser o gravador ou os gravadores que estamparon os escudos de armas que se plasman nesta obra, e máis concretamente os que se corresponden cos reinos hispánicos. O que se pode afirmar é que os catro citados estaban entre os mellores daquel tempo nas xeografías alemá e suíza.

 O  BRASÓN DO REINO DE GALIZA

Segundo analizamos as diversas edicións da obra, primeiramente os escudos dos reinos hispánicos eran meros bosquexos (aínda así de calidade) perfectamente executados. Logo engadíronse sombreados e os característicos efecto luminosos para suxestionar volumes, e na edición de 1624 coloreados manualmente.

Edición do S. XVII

Indicábamos noutro lugar que foron os brasóns de Aragón, Granada, Portugal, Castela, León, Toledo, Galiza e Navarra os representados... Por 1544 so se indicaban estes nomes, mais logo, na edición francesa, engadiríase o concepto de royaume. 

No que afecta ao reino galego, o brasoamento é o seguinte: “sementado de cruces, un compón ou cáliz pechado”. De querermos precisar un chisco máis, só resta dicir que en todas as edicións aparecen seis cruces, e naquelas que son coloreadas, o campo é azur e o copón de ouro.