A CARBALLEIRA (das Cheiras) E A TORRE DE CIMA DE VILA (CALDAS DE REIS)

Augatinta dunha pedra labrada coas armas dos Ulloa

(Héitor Picallo)

- Hospital de Santa María de Leboreiro (Melide) -

Entre as múltiples colaboracións que teño entregado ao Diario de Arousa foi a referente ás torres de Cima de Vila e a súa Carballeira (en Caldas de Reis) unha das que máis gustei de profundar, e iso non porque falasemos dun monumento arquitectónico importante (ergueito no medievo e restaurado, tempo máis tarde en estilo renacentista) senón porque tamén tratabamos un outro monumento, desta volta vexetal. Estoume a referir á fermosísima Carballeira de Caldas, esa que -ao pé do xardín- do malecón e do Umia, foi modificada de xeito artificial para escándalo da vista e repulsa de moitos.

A natureza ten que ser iso, natureza, e poucas intervencións debe haber nelas. De por si xa son fermosas e non se necesitan de máis alfaias que as follas, os toros, as touzas cubertas ou caducas e os espazos que nelas se xeran: microclimas, paisaxes pequenos (de detalle) e amplos (no seu conxunto), lugares para a arte, templos para o lecer (respectuoso, por certo), para conversar, para nos relaxar e incluso escoitar a polifonía do ambiente. Como moito hai que estar aí para conservalos, pero non somos quen para actuar de xeito arbitrario, contrario ao razocinio e incluso aos informes técnicos de viabilidade.

Escudo dos Ulloa
Procedente do pazo de Cima
de Vila - Caldas de Reis

Porque os monumentos verdes, tal e como pasa cos construídos en pedra labrada, hai que mantelos e preocuparse deles, non realizar proxectos caprichosos que caen na veleidade e na xustificación de que esta ou estoutra administración fai algo cos caudais do erario público: xeral mal gasto.

Reproduzo, a continuación, o artigo anteriormente citado, co desexo de que sirvan para tomar conciencia para que algún día se corrixan os erros que hoxe atentan contra ese monumento vexetal, tal e como antano atentaron contra o Pazo e Torres de Cima de Vila.

Alén deste preámbulo, poderiamos sinalar que moi posiblemente estes edificios de Cima de Vila (o pazo coa súa torre e a torre que se ergueu na carballeira) deberon ter unha orixe medieval. Porén, o primeiro dos edificios había ser reconstruído nas primeiras décadas do S. XVI. 

Escudo dos Marqueses de
Bendaña debaixo de Atlas
Compostela

Alí camparon, nun enorme escudo -que hoxe se conserva nas instalacións do Museo de Ponteveda- as armas da liñaxe dos Ulloa; armas que tamén se reproducen no "palacio" dos Marqueses de Bendaña que, altivo, brilla na cidade de Compostela (nel, hogano, atesouranse os fondos da Fundación Granell).

Porque o edificio santiagués moito tiña que ver co de Caldas de Reis, gobernounos unha mesma familia, e esta gabouse de ambos os dous. O Marquesado de Bendaña, aínda vixente, foi concedido por Carlos II (Real Despacho do 27 de outubro de 1692) a Rodrigo Antón Falcón de Ulloa e Rivadeneyra, previo ao viscondado de Parderrubias.

Agardo que sexa de proveito.

PDF do artigo publicado no Diario de Arousa