UN GRAVADO DE NIEULANDT CON TINGUIDURAS GALEGAS

Escudo do Reino de Galiza
(por Jan van Nieulandt) 

Aínda que a verdade son admirador da obra de Albrecht Dürer (1472-1528), sobre todo dos seus gravados, de cando en vez batemos con algún artista “menor” que, igualmente co buril, tamén nos fai desacougar. Este é o caso de Jan van Nieulandt, que foi quen de plasmar algún gravado único.

Pero esta historia quizais a poderiamos comezar en 1504, xusto cando ascende ao trono de Castela esa dama que dicían que perdera o siso. Chamábase Xoana, e oito anos antes contraera matrimonio co “fermoso” arquiduque de Austria, Filipe, que como fillo dos emperadores Maximiliano de Habsburgo e María de Borgoña herda un bo número de títulos nobiliarios e multititude de territorios (Brabante, Lothier, Namur, Borgoña..) ademais do gorentoso condado de Flandres.

Filipe "O Fermoso"

Xoana de Castela

Dela –que nacera en Toledo en 1479– e del –que viñera ao mundo en Bruxas en 1478– quedan seis fillos de lexítimo matrimonio: Leonor (Lovaina, 1498) que chega a ser raíña consorte de Portugal; Carlos (Gante, 1500) emperador do Sacro Imperio; Sabela (Bruxelas, 1501) raíña consorte de Dinamarca, Noruega e Suecia; Fernando (Alcalá de Henares, 1503) que sucede ao seu irmán no Sacro Imperio; María (Bruxelas, 1505) raíña consorte de Hungría e Bohemia; e Catarina (Torquemada - Palencia, 1507) soberana consorte tamén de Portugal.

Gravado de Nieulandt

Uns lustros máis tarde da nacenza dos seis irmáns, estando Carlos á fronte dos reinos hispánicos, o artista neerlandés Jan van Nieulandt preocúpase de representar, nunha fermosísima lámina, os "Seis fillos de Filipe ‘O Fermoso’ e Xoana de Castela" (De zes kinderen van Filips de Schone en Johanna van Castilië). No gravado que realiza o artista, aparecen á esquerda os fillos varóns do matrimonio; e á dereita –separadas polas columnas de Hércules nas que se enrola unha cartela co lema Plus Ultra- as catro fillas. Sobre esas seis figuras ecuestres contornadas por unha orla, vinte seis escudos dos reinos que recaeron na coroa imperial de Carlos V son representados para iluminar a estampa e, evidentemente, para facer gala do poder que recaía sobre a cabeza do soberano. Mais así e todo, a verdade é que resulta unha tarefa complicada identificar con precisión ese rosario de armerías, e facelo con certo rigor supón un importante exercicio de investigación heráldica. Isto tamén se ve dificultado polo feito de non só estar representadas algunhas "estrañas" armerías senón, ademais, por teren unha ruda execución co buril. Comezando de esquerda a dereita podemos ver os emblemas de:

1)       Buxía ou Bugía – Bougie, Alxeria (Ibugier)

2)       Murcia (Murhye)

3)       Toledo (Toleten)

4)       As Illas (Insularom)

5)       ....,

6)       Menorca (Minorque)

7)       Sevilla (Sevilgen)

8)       Nápoles (Neapoli)

9)       Sardeña (Sardene)

10)    Valencia (Valenche)

11)    Navarra (Nava)

12)    Granada (Garnate)

13)    Castela (Castillie)

Escudo renacentista do Reino de Galiza

14)    León (Leon)

15)    Aragón (Aragon)

16)    Sicilia (Secillien)

17)    Mallorca (Maiorque)

18)    Córsega (Corsice)

19)    Algarve (Allegarbe)

20)    Xaén (Jahen)

21)    Xibraltar (Gellertaris)

22)    Galiza (Gallissien)

23)    ...

24)    Alxeciras (Alnazsure)

25)    Mazarón - Murcia (Mazon)

26)    ...

Como se observa, ignoramos a que territorios pertencen tres dos brasóns, porén con toda claridade son identificábeis as armerías do reino Galego: 'sementado de cruces, un copón eucarístico'. Esta antiga variedade do escudo galego puidese ter sido a base doutros que por ese tempo se esculpirían en Flandres, e dos que trataremos en ocasións vindeiras.